Międzynarodowa konferencja pt. „Ścieżki do skutecznego planowania energetyczno-klimatycznego: Przywództwo regionalne i innowacje w Europie Środkowo-Wschodniej”, zorganizowana przez Stowarzyszenie na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (DOOR) we współpracy z partnerami z europejskiego konsorcjum projektu CEESEU DIGIT, odbyła się w Zagrzebiu w dniu 7 maja 2025 r. Wydarzenie poświęcone transformacji energetycznej zgromadziło ponad 100 przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych, środowiska akademickiego oraz organizacji pozarządowych.
Otwarcia konferencji dokonała Miljenka Kuhar, dyrektor wykonawcza DOOR. Następnie Elis Vollmer z Uniwersytetu w Tartu w Estonii podsumowała najważniejsze cele dwuletniego projektu CEESEU‑DIGIT oraz jego wkład w przygotowanie nowych regionalnych Planów Działań na rzecz Energii i Klimatu (ECAP) w sześciu obszarach docelowych Europy Środkowo-Wschodniej.
Jako kolejna głos zabrała Ewa Szulc z Mazowieckiej Agencji Energetycznej, która przedstawiła najlepsze praktyki w zakresie opracowywania planów ECAP w ramach wspomnianego projektu. W swojej prezentacji podkreśliła znaczenie planowania partycypacyjnego, współpracy międzyrządowej oraz inkluzywnego zaangażowania interesariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem grup wrażliwych i problemu ubóstwa energetycznego.
W dalszej części konferencji Katarzyna Brawiak ze Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités” zaprezentowała doświadczenia z realizacji projektu OwnYourSECAP. Uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się, w jaki sposób projekt wspierał europejskie gminy w planowaniu energetyczno-klimatycznym, wykorzystując m.in. takie narzędzia, jak system zarządzania energią według normy ISO 50001, budżetowanie klimatyczne czy angażowanie kluczowych interesariuszy za pomocą metody Design Thinking. Prelegentka podkreśliła, że działania podejmowane w ramach projektu OwnYourSECAP mogą być z powodzeniem replikowane w innych regionach UE dzięki zestawowi otwartych materiałów i dobrych praktyk udostępnionych na platformie projektu. Jako przykład skutecznej replikacji wskazała miasto Prelog w Chorwacji, które było jedną z gmin replikacyjnych spoza krajów partnerskich i dzięki wsparciu technicznemu projektu wdrożyło narzędzia OwnYourSECAP dostosowane do lokalnych potrzeb.
Kolejna prezentacja dotyczyła budżetu partycypacyjnego Mazowsza jako przykładu dobrej praktyki w zakresie zaangażowania obywatelskiego na poziomie regionalnym. Anna Wieczorek z Fundacji Think Tank Miasto przedstawiła ramy prawne i zasady leżące u podstaw budżetu partycypacyjnego, sposób projektowania i wdrażania procedur partycypacyjnych przez władze lokalne i regionalne oraz metody skutecznej analizy interesariuszy.
Przed przerwą wystąpił również Antun Pfeifer z Uniwersytetu w Zagrzebiu, który przybliżył uczestnikom założenia projektu LOGREENER. Inicjatywa ta oferuje kompleksowy zestaw narzędzi wspierających lokalne planowanie energetyczne – od szkoleń po indywidualne wsparcie eksperckie. Przedstawione rozwiązania mogą stanowić solidną bazę techniczną do opracowywania lokalnych dokumentów strategicznych, takich jak Plany Działań na rzecz Zrównoważonej Energii i Klimatu (SECAP).
Podczas konferencji odbyły się dwa panele dyskusyjne. W pierwszym z nich przedstawiciele instytucji z Chorwacji, Łotwy oraz Słowenii debatowali nad metodami włączania grup wrażliwych i osób dotkniętych ubóstwem energetycznym w procesy planowania energetyczno-klimatycznego. Podkreślono, że jednym z rozwiązań jest tworzenie „one-stop-shops” – lokalnych centrów, w których obywatele mogą uzyskać kompleksowe informacje na temat ubóstwa energetycznego, renowacji budynków oraz dostępnych źródeł finansowania.
Drugi panel poświęcony był perspektywie krajowej i zgromadził przedstawicieli ministerstw z Chorwacji, Estonii, Czech i Słowenii. Dyskusja koncentrowała się na powiązaniu krajowych dokumentów strategicznych, takich jak Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK), z działaniami podejmowanymi na poziomie lokalnym i regionalnym. Uczestnicy zwrócili uwagę na potrzebę dwustronnej komunikacji między administracją centralną a samorządami, rozwoju systemów wsparcia finansowego, a także na konieczność szybkiej i przejrzystej transpozycji unijnych dyrektyw do prawa krajowego, co umożliwiłoby sprawniejsze wdrażanie polityk w praktyce.
Zarówno wystąpienia eksperckie, jak i panele dyskusyjne potwierdziły, że skuteczne planowanie energetyczno-klimatyczne wymaga współpracy na wielu poziomach – od lokalnych społeczności, przez jednostki samorządu terytorialnego, aż po administrację centralną. Kluczowe znaczenie ma tworzenie przejrzystych ram prawnych i finansowych, które umożliwią sprawiedliwą oraz realną transformację energetyczną w Europie Środkowo-Wschodniej.
Projekt OwnYourSECAP uzyskał dofinansowanie z Unii Europejskiej w ramach instrumentu finansowego na rzecz środowiska i klimatu LIFE+ w ramach umowy grantu nr 101077109.